Συνέντευξη για το Η Ελλάδα αύριο

1.       Η ιστορία του βιβλίου σας μοιάζει να ξεφεύγει απ’ τις τετριμμένες. Ποιο στοιχείο της όμως, νομίζετε ότι μπορεί να ικανοποιήσει ιδιαιτέρως τους απαιτητικούς αναγνώστες;

Με την ιστορία αυτή επιχείρησα μια κατάδυση στα άδυτα της ανθρώπινης φύσης. Η πλοκή του μυθιστορήματος σίγουρα είναι το πρώτο στοιχείο που επεδίωξα να  κρατήσει τον αναγνώστη σε εγρήγορση. Δεν ήταν όμως ο σκοπός μου αυτός, αλλά το μέσο για να αντιληφθεί κανείς τις περιπέτειες της ανθρώπινης ψυχής. Το δεύτερο στοιχείο, όπου φαίνεται όλος ο δικός μου στοχασμός για μια εποχή που το κυνήγι της επιτυχίας μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή, είναι οι μονόλογοι του κεντρικού ήρωα. Οι μονόλογοι αυτοί είναι για μένα τα «κλειδιά» τόσο της πλοκής, όσο και της κατανόησης της τραγικότητας της ψυχής. Τα σημεία δηλαδή που επιχειρώ μια κατάβαση στα σκοτάδια της φύσης μας.

2.       Η «παιχνιδιάρα» μοίρα διαδραματίζει στο βιβλίο σας σημαντικό ρόλο. Αλήθεια, πιστεύετε πως στις ζωές των ανθρώπων τα πάντα είναι γραμμένα; Υπάρχει η ελεύθερη βούληση;

Αυτό είναι ένα φιλοσοφικό ερώτημα που απασχολεί την ανθρωπότητα αιώνες τώρα. Προσωπικά πιστεύω πως η μοίρα παίζει στη ζωή μας τον ρόλο που της επιτρέπουμε να παίξει. Η δική μας βούληση μπορεί να αλλάξει ή να περιορίσει το τυχαίο και να καθορίσει το μέλλον μας. Δεν είναι όμως, πιστεύω, εντελώς ελεύθερη η βούλησή μας, αφού καθορίζεται από τα γονίδιά μας και περιορίζεται από τους συμπαντικούς νόμους της φύσης.
Στο βιβλίο η μοίρα  παίζει βεβαίως κάποιο ρόλο, όχι όμως καθοριστικό και συγκεκριμένο. Οι άνθρωποι είναι αυτοί που με την βούλησή τους, με το μέτρο της ελευθερίας που αυτή έχει, οδηγούν τα πράγματα προς μία κατεύθυνση. Το ζητούμενο για τον άνθρωπο είναι να ισορροπεί το τυχαίο με την δυνατότητα που του δίνει η φύση να ελέγξει τη ζωή του. Έτσι μπορεί να καθορίσει ο ίδιος με κάποιον τρόπο τη «Μοίρα» του.

3.       Πάνω σε ποιες αρχές στηρίξατε τη δομή και τον χαρακτήρα των ηρώων σας; (της διπλανής πόρτας; Ιδιαίτεροι; Αλλόκοτοι;)

Οι χαρακτήρες του βιβλίου είναι χαρακτήρες που υπάρχουν ανάμεσά μας. Δεν μπορώ να πω πως είναι «της διπλανής πόρτας», παρόλ’ αυτά όλοι, λίγο πολύ, έχουμε συναντήσει ανθρώπους που θα έκαναν τα πάντα για να αποκτήσουν φήμη και αναγνώριση με κάθε τρόπο ή που τους τυχαίνει στη ζωή κάτι που ανατρέπει εντελώς τα δεδομένα της. Οι ήρωες του μυθιστορήματος αυτού δεν είναι ακραίοι ούτε ιδιαίτεροι. Οι δύσκολες καταστάσεις στις οποίες βρίσκονται τους αναγκάζουν να αποκαλύψουν τις κρυφές πλευρές της ψυχής τους και κατ’ επέκταση της ανθρώπινης φύσης.

4.       Τι νομίζετε πως έχει να προσφέρει σε περιόδους κρίσης η λογοτεχνία;

Κατά μία έννοια θα μπορούσε κανείς να πει πως η λογοτεχνία, όπως και η τέχνη γενικότερα, αποτελεί μια πολυτέλεια σε περιόδους κρίσης. Αν σκεφτούμε όμως, πως η κρίση αυτή την οποία βιώνουμε δεν είναι απλά οικονομική, αλλά και κρίση ηθική, δηλαδή κρίση αξιών, μπορούμε να πούμε πως η λογοτεχνία βοηθάει στην κατανόηση των βαθύτερων αιτίων του προβλήματος προσφέροντας ταυτόχρονα και ένα ψυχικό στήριγμα. Επιπλέον ξαναθυμίζει τους ηθικούς κώδικες στους οποίους έχει στηριχτεί η κοινωνία μας. Σίγουρα η λογοτεχνία δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα. Μπορεί όμως να ενεργοποιήσει τη σκέψη μας, να μας θυμίσει πως η ανθρωπότητα έχει ξαναζήσει αντίστοιχες δύσκολες καταστάσεις και να μας εμψυχώσει με την κατανόηση της ανθρώπινης φύσης. Δεν προσφέρει έτοιμες λύσεις, αντίθετα μας βοηθάει να αποκτήσουμε  κριτική στάση απέναντι στις καταστάσεις.

5.       Βρίσκετε το είδος του βιβλίου να παραμένει κλασικό ή θα μετεξελιχθεί σε είδος πολυτέλειας λόγω της εποχής;

Το βιβλίο, δεν είναι μόνο πνευματικό, είναι και εμπορικό προϊόν. Σαν τέτοιο λοιπόν, ακολουθεί τους νόμους της αγοράς σε περιόδους κρίσης. Παρόλ’ αυτά δεν είναι το κόστος του το πρόβλημα, αλλά η γενικότερη αντίληψη της εποχής που θέλει το διάβασμα σαν μια πράξη παρωχημένη. Οι τίτλοι που εκδίδονται αυξάνονται, οι αναγνώστες όμως μειώνονται. Δεν είναι λοιπόν το βιβλίο είδος πολυτελείας, οι συνειδητοποιημένοι αναγνώστες αρχίζουν να σπανίζουν πλέον.

6.       Σας προβληματίζει το γεγονός ότι ο κόσμος ακόμα και οι βιβλιοφάγοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράζουν όσα βιβλία επιθυμούν;

Όλοι λίγο πολύ έχουμε μειώσει τα βιβλία που αγοράζουμε. Όσοι όμως αγαπάμε το διάβασμα, έχουμε αυξήσει τα βιβλία που δανειζόμαστε ή ανταλλάσουμε. Επιπλέον υπάρχουν στο εμπόριο μεταχειρισμένα βιβλία, υπάρχει το φθηνότερο ηλεκτρονικό βιβλίο, υπάρχουν βιβλιοθήκες. Θέλω να πω δηλαδή πως δεν πρέπει η κρίση να λειτουργεί σαν άλλοθι ώστε να μην διαβάζουμε. Οι βιβλιοφάγοι πάντα βρίσκουν τον τρόπο, αφού γι’ αυτούς η ανάγνωση ενός βιβλίου είναι τόσο αναγκαία όσο και η τροφή τους, είναι είδος πρώτης ανάγκης.

7.       Κρίνετε πως η κρίση είναι μια καλή ευκαιρία ώστε να ξεσκαρτάρει το πράγμα και από την άφθονη ποσότητα να αναδυθεί η ουσιαστική ποιότητα σε όλα τα πράγματα αλλά και συγκεκριμένα στο βιβλίο;

Γενικά αυτό σε περιόδους κρίσης ισχύει, ειδικά στο επίπεδο των ανθρώπινων σχέσεων. Καθώς αλλάζουν τα δεδομένα της ζωής, είναι φυσιολογικό να αλλάζουν και οι σχέσεις. Αποκτούν βάθος και ποιότητα, γίνονται στήριγμα και οδηγοί στην προσπάθειά μας να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες. Σε ό,τι αφορά το βιβλίο όμως πιστεύω πως η κρίση λειτουργεί αντίστροφα. Ως εμπορικό προϊόν το βιβλίο χάνει ως προς την ποιότητα της έκδοσής του προκειμένου να κρατηθεί χαμηλή η τιμή του. Αυτό μέχρι ενός σημείου το κατανοώ και το αποδέχομαι. Ας βγαίνουν βιβλία και ας είναι το χαρτί τους κατώτερης ποιότητας. Το θέμα είναι πως τα ευπώλητα βιβλία που εν γένει προωθούνται δεν είναι κατ’ ανάγκη και ποιοτικά, αλλά είναι εκείνα τα οποία φέρνουν έσοδα. Η ποιότητα στα βιβλία θα διατηρηθεί, μονάχα αν εμείς συνεχίσουμε να την επιζητούμε ως αναγνώστες και αν επιμείνουμε σ’ αυτήν.